đăng 23:17 14 thg 11, 2011 bởi Người dùng không xác định
[
đã cập nhật 22:30 28 thg 12, 2011
]
Đã thành cổ lệ, cứ đến mồng 6 tết âm lịch, dân làng Niệm Thượng (Niệm Nghĩa - Tiên Du - Bắc Ninh) lại trống dong cờ mở rước "cụ ỉn" ra đình để...chém lợn cầu may.  | Rước "cụ ỉn" ra đình Niệm Thượng. |
Hàng ngàn người dân vùng phụ cận và du khách thập phương đã đổ dồn về làng Niệm Thượng để tham gia lễ rước "cụ ỉn" qua làng ra đình. Không phải ai cũng được quyền nuôi chú lợn nhỡ, chăm sóc, tắm rửa để biến chú lợn thành "cụ ỉn" xứng đáng làm vật tế thần thánh. Ngay từ giữa năm, dân làng đã chọn ra 2 người đảm bảo đủ các tiêu chuẩn: đúng 50 tuổi, khoẻ mạnh, mát tay, gia cảnh phong túc, con cái đuề huề để nuôi "cụ ỉn". Cũng những tiêu chuẩn như trên và thêm một chút tài khoa đao chém lợn nữa là thành đao thủ được đứng trước cửa đình thực hiện nghi lễ cầu may cho cả làng.
 | Khao "cụ ỉn" dọc đường bằng bánh ngọt |
Cái gốc của lễ tế lợn chém thần là câu chuyện dã sử liên quan tới danh tướng Đoàn Thượng cuối thời Lý: Khi Trần Thủ Độ soán ngôi Lý Huệ Tông, tướng Đoàn Thượng đã hưng binh chống lại Trần Thủ Độ và bị thua chạy lên tận làng Niệm Thượng. Thời ấy, rừng núi hoang vu, lợn rừng nhiều vô kể mà lương thảo lại thiếu thốn. Quân tướng Đoàn Thượng đành phải...chém lợn nuôi quân.
Để tưởng nhớ danh tướng Đoàn Thượng, gần 1000 năm nay, dân làng Niệm Thượng mở hội chém lợn tế thánh vào đúng ngày 6 tết âm lịch. Đấy là căn cứ theo dã sử nhưng các nhà văn hoá học lại nghiêng về ý nghĩa biểu tượng sâu kín của lễ chém lợn tế thánh liên quan đến tín ngưỡng phồn thực: Máu được đồng nhất với tia sét, với tia nắng, với tinh dịch đàn ông vv...có khả năng làm thụ thai, làm cho sống nên tế thần bằng máu có nghĩa là cầu mong sức sống tràn trề, khả năng thụ thai vô hạn, mùa màng bộ thu, vật nuôi sinh sản nhiều. Hán tự tóm tắt bằng một chữ: Vượng. Lễ rước bắt đầu từ 8h sáng. Hai "cụ ỉn", mỗi cụ ngồi một cỗ cũi sạch sẽ tinh tươm được tráng đinh hộ tống qua làng. Cũng trống dong cờ mở, cũng có phường bát âm, có "lính" vác loa vác hèo dẹp đường ồn ã. Dân làng mở cửa ra ngắm "cụ ỉ" rất thành kính và bỏ tiền công đức vào cho cụ nữa.
Hai cỗ cũi lợn ra đến đình làng là bắt đầu nghi lễ. Trước khi đao thủ hành sự, người ta múa sênh tiền, hát cầu trước cửa đình đễ giã cụ ỉn về trời.  | | Tài nghệ khoa đao của đao thủ làng Niệm Thượng. |
Sau khi đao thủ khao đao chém "cụ ỉn", dân làng chen chúc nhau lấy tiền quệt một chút máu lợn mang về thờ, coi như lời cầu may đã được chuẩn y.
Cũng như hội đâm trâu ở Tây Nguyên và hội chọi trâu ở Hải Phòng, thịt của "cụ ỉn" vì được "thánh hoá" nên bán rất đắt hàng: trên 30.000 đồng/kg. Người ta tin rằng ăn một miếng thịt đã được thánh hoá thì phát tài, phát lộc cả năm. Xin giới thiệu chùm ảnh nóng: Khoa đao chém lợn tế thánh do phóng viên Lê Anh Dũng vừa chuyển về từ làng Niệm Thượng: |
đăng 22:53 14 thg 11, 2011 bởi Người dùng không xác định
Cứ vào ngày mồng tám tháng Giêng âm
lịch hàng năm, dân chúng Làng Phùng Khoang lại nô nức tổ chức lễ hội rước Đức
Thành Hoàng từ Đình vòng quanh làng rồi ra Chùa làm lễ, đến chiều cùng ngày lại
rước Ngài về Đình.
Lễ
rước Đức Thành Hoàng Từ sáng sớm tinh mơ, nhà nào nhà nấy
đều tưng bừng, nhộn nhịp, tấp nập sắm sửa một mâm lễ trước cửa nhà để chờ đón
rước Ngài với lòng thành kính, mến phục. Đoàn nhiếp ảnh chúng tôi cũng vậy, ai
nấy đều lục tục từ tối hôm trước chuẩn bị chu đáo mọi thứ, nào máy ảnh, nào
card, nào pin, nào phim…, ôi thôi thì đủ mọi thứ. Sáng sớm chúng tôi đã
tới Đình Phùng Khoang, lúc này quanh đình đã đông nghịt người kể cả những người
tới dự hội. Đoàn chúng tôi toả ra khắp nơi, mỗi người tìm cho mình một góc ưng
ý nhất để chụp đoàn rước Đức Thành Hoàng, chụp những người đi hội, chụp quang
cảnh hội. Người đến xem hội, người đến chụp ảnh, càng ngày càng thêm đông vui,
náo nhiệt. Tiếng trống, tiếng chiêng cùng tiếng reo hò nổi lên khắp nơi khiến
ngày hội càng trở nên tưng bừng, nhộn nhịp hơn Phung Khoang được xây dựng cách
đây 5 thế kỷ, khi ấy còn gọi là trại Phùng Quang thuộc Nhân Mục Môn. Đại đình
kiến trúc theo kiểu liên hoàn với nhà tiền tế và hậu cung kết cấu thành hình
chữ đinh, hướng mặt về phía Đông. Trong đình có nhiều công trình điêu khắc và
chạm trổ rất tinh xảo, độc đáo, hiện Đình còn giữ được hai con rồng đá mang đậm
phong cách thời Lê, nhiều hoành phi, câu đối ca ngợi công tích của Đức Thành
Hoàng. Đình Phùng Khoang đã được trùng tu hai lần vào thời Lê, thời Nguyễn, và
được nhà nước công nhận di tích lịch sử văn hóa năm 1991. 
Múa Lân Đình Phùng Khoang thờ Đức Thánh Đoàn Thượng (1204- 1256) -
quan Thái uý đời Vua Lý Huệ Tông, chức quan đứng thứ hai trong triều
thời bấy giờ. Cuối đời Lý, nhà Vua bỏ bễ chính sự, nhân cơ hội ấy các thế phản
nghịch âm mưu cướp ngôi, cuộc nội chiến đấu kéo dài hơn chục năm, Ngài thường
xuyên khuyên nhà Vua và tổ chức các lực lượng chống lại bọn phản nghịch gìn giữ
giang sơn đất nước, khiến phe phản nghịch gặp nhiều khó khăn. Biết Ngài là
người trung nghĩa, không gì lay chuyển được ý chí phò Vua, cứu nước nên bọn
phản nghịch đã mưu hại Ngài vào ngày mồng tám tháng Giêng năm Bính Thân (1256).
Sau này các triều Vua khi luận công ban thưởng đều nêu gương Ngài như một trung
thần tiết nghĩa, ban cho tiền xây cất đền, miếu thờ phụng và sắc phong Ngài là
Thành Hoàng Đoàn Thượng Đông Hải Đại Vương - kiến, nghĩa, khiêm, trung
phù chính, anh kiên liệt, trao vị Thượng Đẳng Tôn Thần. Có 72 nơi thờ phụng
Ngài, thật xứng danh “sinh vi Tướng, tử vi Thần” uy danh thiên hạ. Đình Phùng
Khoang hiện còn lưu giữ được chín đạo sắc phong từ triều Lê đến triều Nguyễn,
trong đó có đạo sắc phong từ đời Vua Lê Hiển Tông, năm cảnh hưng thứ 44 (1783)
còn nguyên vẹn đã nêu lên tấm lòng thành kính của dân chúng Làng Phùng Khoang
đối với công tích của Đức Thành Hoàng. Từ đó dân chúng Làng Phùng Khoang tổ
chức lễ hội rước Đức Thành Hoàng vào mồng tám tháng Giêng âm lịch hàng năm, và
còn được duy trì cho tới tận ngày nay. Tới đây chúng tôi không chỉ chụp lễ hội
mà chúng tôi còn chụp được rất nhiều cảnh sinh hoạt của người dân nơi đây, chụp
quang cảnh đình Phùng Khoang…
 Cổng Đình ngày hội
Lễ hội Đình Phùng Khoang không chỉ
là lễ hội văn hóa dân gian, mang đậm phong tục, tập quán cổ truyền của dân tộc
mà còn là lễ hội văn hóa tâm linh, đem nguồn ánh sáng trí tuệ và trung nghĩa
của Thành Hoàng Đoàn Thượng Đông Hải Đại Vương đến với mọi người. Lễ hội Đình
Phùng Khoang thật sự là lễ hội văn hóa dân gian mang đậm tinh thần dân tộc:
“uống nước nhớ nguồn” với sắc thái độc đáo riêng biệt, kết hợp hài hòa giữa văn
hóa Phật giáo và văn hóa dân tộc.
Câu
ca: " Nhất vui mở hội 5 làng / Để cho thiên hạ phố phường vào xem..."
đã phần nào nói lên quy mô và ảnh hưởng của lễ hội cổ vùng ven đô này. Theo
truyền thuyết thì 4 vị thành hoàng của 5 làng Giáp Nhất, Phùng Khoang, Quan
Nhân, Chính Kinh, Cự Lộc (Chính Kinh và Cự Lộc cùng thờ chung một vị thành
hoàng) đều là anh hùng võ tướng có công đánh giặc yên dân lập nên làng nên xóm.
Các vị thành hoàng này sống ở những triều đại khác nhau từ thời Bố Cái Đại
vương Phùng Hưng cho đến thời Lý nhưng trong tâm thức của người dân thì các vị
đều là anh em và theo cổ lệ, cứ 5 năm thì dân chúng cũng tổ chức lễ rước kiệu
chung cho các vị gặp nhau một lần. |
|
